Teletechnika

Według normy PN-EN 13201 oświetlenie awaryjne jest ogólnym określeniem kilku specyficznych odmian oświetlenia:

OKREŚLENIA:

• Oświetlenie awaryjne: Oświetlenie przeznaczone do stosowania podczas awarii zasilania urządzeń do oświetlenia podsawowego.
• Oświetlenie ewakuacyjne: Część oświetlenia awaryjnego zapewniająca bezpieczne opuszczenie zagrożonego miejsca lub umożliwiająca uprzednie podjęcie próby zakończenia potencjalnie niebezpiecznego procesu.
• Oświetlenie drogi ewakuacyjnej: Część oświetlenia ewakuacyjnego mająca na celu zapewnienie, że droga ewakuacyjna będzie jednoznacznie zidentyfikowana i wykorzystana bezpiecznie do ewakuacji.
• Oświetlenie strefy otwartej (w pewnych krajach znane jako oświetlenie antypaniczne): Część oświetlenia ewakuacyjnego stosowana w celu uniknięcia paniki oraz umożliwienia dotarcia do miejsca, z którego droga ewakuacyjna może być rozpoznana.
• Oświetlenie strefy wysokiego ryzyka: Część oświetlenia ewakuacyjnego stosowana dla bezpieczeństwa osób biorących udział w potencjalnie niebezpiecznym procesie lub znajdujących się w potencjalnie niebezpiecznej sytuacji, a także umożliwiająca właściwe zakończenie działań w sposób bezpieczny dla wszystkich osób w niej przebywających.
• Oświetlenie rezerwowe: Część oświetlenia awaryjnego umożliwiająca kontynuację normalnych czynności w sposób niezmieniony. [IEC 50 – Dział 845].
• Wyjście awaryjne: Wyjście przewidziane do użytku podczas zagrożenia.
• Znak bezpieczeństwa oświetlony zewnętrznie: Znak oświetlony (gdy jest to wymagane) przez zewnętrzne źródło światła.
• Znak bezpieczeństwa oświetlony wewnętrznie: Znak oświetlony (gdy jest to wymagane) przez wewnętrzne źródło światła.

GDZIE NALEŻY STOSOWAĆ OŚWIETLENIE AWARYJNE ?

Odpowiednie warunki ewakuacji z zagrożonego miejsca polegają na zabezpieczeniu (oznaczeniu) drogi ewakuacyjnej oraz zapewnieniu oświetlenia awaryjnego.

Każdy budynek, w którym zanik napięcia może spowodować zagrożenie zdrowia lub życia, ale również zagrożenie środowiska lub znaczne straty materialne należy zasilić co najmniej z dwu niezależnych, samoczynnie załączających się źródeł energii oraz wyposażyć w samoczynnie załączające się oświetlenie awaryjne (bezpieczeństwa i ewakuacyjne).

W jakich pomieszczeniach należy stosować oświetlenie awaryjne? (RMI § 181.3 pkt 1; D.U. nr 115 poz. 140).

•     w pomieszczeniach kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych,
•    w pomieszczeniach audytoriów, sal konferencyjnych, lokali rozrywkowych przeznaczonych dla ponad 300 osób,
•     w pomieszczeniach wystawowych w muzeach,
•     w pomieszczeniach o powierzchni ponad 1.000m2,
•     w budynkach zamieszkania zbiorowego, przeznaczonych dla więcej niż 200 osób,
•     w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,
•     w pomieszczeniach o powierzchni ponad 2.000m2 w budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego

Na jakich drogach ewakuacyjnych należy stosować oświetlanie ewakuacyjne?

•     na drogach ewakuacyjnych z wszystkich ww. pomieszczeń,
•     oświetlenie awaryjne należy stosować na drogach ewakuacyjnych oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,
•     oświetlenie awaryjne należy stosować na drogach ewakuacyjnych w szpitalach i innych budynkach, gdzie znajdują się osoby o ograniczonej zdolności poruszania się o własnych siłach,
•     oświetlenie awaryjne należy również stosować na drogach ewakuacyjnych w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego.

Czas działania oświetlenia ewakuacyjnego powinien wynosić co najmniej 1 godzinę.

Instalacja oświetlenia ewakuacyjnego zgodnie z definicją zawartą w paragrafie 2 RMSWiA z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów [ 1 ] jest urządzeniem przeciwpożarowym.
W związku z powyższym w stosunku do tego urządzenia zostały postawione dosyć wysokie wymogi. Zgodnie z paragrafem 3 rozporządzenia [ 1 ] urządzenia przeciwpożarowe w obiekcie powinny być wykonane zgodnie z projektem uzgodnionym przez rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Warunkiem dopuszczenia do użytkowania tego urządzenia jest przeprowadzenie odpowiednich prób i badań potwierdzających prawidłowość ich działania.  Dodatkowo te same rozporządzenie zobowiązuje nas do co rocznych prób i sprawdzeń instalacji oświetlenia ewakuacyjnego.
Ten sam akt prawny klasyfikuje użytkowane budynki istniejące za zagrażające życiu ludzi np. z uwagi na brak wymaganego oświetlenia awaryjnego w strefach pożarowych zakwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi ZLI, ZLII, ZLV albo na drodze ewakuacyjnej prowadzącej z tej strefy.  Nie sprawność tego urządzenia ma taki sam skutek jak jego brak.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( ze zmianami w 2009 r. ) [ 2 ] w paragrafie 181 zobowiązuje nas do wyposażania określonego budynku w awaryjne oświetlenie ewakuacyjne. W rozporządzeniu [2] jest wskazanie na długość świecenia awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego – czyli co najmniej 1 godzina od zaniku oświetlenia podstawowego.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne pod kątem bezpieczeństwa pożarowego powinno być sprawdzane na trzy podstawowe parametry:

•     Długość świecenia
•     Czas zadziałania,
•     Natężenie oświetlenia.

Rozporządzeniem [2] paragrafem 181 ust. 7 została powołana norma do obowiązkowego stosowania.
PN-EN 1838:2005Istotne zmiany względem byłych wymagań:

•     Punkty pierwszej pomocy lub urządzenia przeciwpożarowe i przyciski alarmowe nie znajdujące się na drodze ewakuacyjnej ani w strefie otwartej, powinny być tak oświetlone, aby natężenie oświetlenia na podłodze w ich pobliżu wynosiło co najmniej 5 lx.
•     W przypadku dróg ewakuacyjnych o szerokości do 2 m średnie natężenie oświetlenia na podłodze wzdłuż środkowej linii drogi ewakuacyjnej powinno być nie mniejsze niż 1 lx, a na centralnym pasie drogi, obejmującym nie mniej niż połowę szerokości drogi, powinno stanowić co najmniej 50 proc. podanej wartości.
•     Minimalny czas działania na drodze ewakuacyjnej 1 godzina.
•     Na drodze ewakuacyjnej 50 proc. wymaganego natężenia powinno być wytworzone w ciągu 5 sek. a pełny poziom natężenia w ciągu 60 sek.